26 października 2015 roku prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw. Jest to pierwsza tak istotna zmiana w tej ustawie od czasu jej uchwalenia w kwietniu 1989 roku – ponad ćwierć wieku temu.

Zmiany wejdą w życie w połowie 2016 roku i mają na celu uproszczenie procesu zakładania stowarzyszeń oraz zwiększenie aktywności obywatelskiej.

Rejestracja stowarzyszenia – będzie łatwiej

7 osób zamiast 15

Do tej pory, by zarejestrować stowarzyszenie, potrzeba było 15 obywateli. Nowelizacja redukuje tę liczbę do 7, co stanowi najbardziej symboliczne i zarazem długo oczekiwane uproszczenie.

Projektodawcy liczą, że ta zmiana:

• zlikwiduje barierę organizacyjną w mniejszych społecznościach,

• zmniejszy liczbę tzw. „pseudo-fundacji” tworzonych z braku możliwości założenia stowarzyszenia,

• zwiększy liczbę formalnie działających organizacji obywatelskich.

Bliżej standardów europejskich

Nowe przepisy upodabniają polskie prawo do rozwiązań funkcjonujących w innych krajach europejskich. Mają też realnie przyczynić się do ożywienia społecznej aktywności i zaangażowania obywatelskiego.

Koniec nadzoru starosty nad statutami

Uproszczenie procesu rejestracji

Po wejściu w życie nowych przepisów starosta nie będzie już uczestniczył w procesie rejestracji stowarzyszeń. Dotychczas badał on poprawność statutów, co:

• przedłużało proces rejestracji,

• powodowało liczne komplikacje proceduralne.

Od teraz tylko sąd rejestrowy będzie odpowiedzialny za ocenę poprawności statutu. To zniesienie zbędnej biurokracji ma znacząco przyspieszyć proces powstawania nowych stowarzyszeń.

Nowe możliwości dla stowarzyszeń zwykłych

Osobowość prawna i dostęp do finansowania

Nowelizacja wprowadza osobowość prawną dla stowarzyszeń zwykłych, które do tej pory jej nie posiadały. To fundamentalna zmiana – otwierająca przed nimi szersze możliwości działania.

Po zmianach będą mogły m.in.:

• brać udział w konkursach na dotacje samorządowe,

• korzystać z darowizn, spadków i zapisów,

• pozyskiwać środki z majątku własnego i zbiórek publicznych.

To ogromny krok w stronę realnego wsparcia lokalnych inicjatyw obywatelskich, które często nie mają formalnego zaplecza, ale działają z wielkim sercem i zaangażowaniem.

Podstawa prawna i źródła informacji

• Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw, podpisana 26 października 2015 r.
  Link do tekstu ustawy
  Przebieg procesu legislacyjnego
  Poradnik NGO